نقد فیلم زندانیان شماره ۲

 

نقد فیلم زندانیان(prisoners  )

کارگردان: Denis Villeneuve

نویسنده: AARON GUZIKOWSKI

بازیگران:  HUGH JACKMAN, JACK GILLENHAAL, VIOLA DAVIS 

 

" ای پدر ما که در آسمانی، نامت مقدس باد.ملکوت ازان توست،اراده ات بر زمین حکم فرماست.نان امروز ما را به ما ده،گناهان ما را ببخش و توان بخشایش بر ما ارزانی دار. از هوی و هوس دور و از شر مصونمان دار. ما را آزمایش مکن بلکه از شر رهایی ده؛ زیرا ملکوت و قدرت و جلال از توست؛ بهشت ازآن توست، از اکنون تا ابد ..."

 

فیلم با صحنه ای از درختان جنگل و با صدای زمینه دعایی از کتاب مقدس شروع می شود.
کلر دوور(هیوجکمن)، پسرش را به شکار برده و قبل از شلیک به آهوی در حال چرا،  بین درختان دعایی زمزمه می کند و صدای شلیک در جنگل می پیچد و آهو می افتد.

 

 

 

همین سکانس معرفی و چکیده کل فیلم است. مضمون دعایی که از انجیل انتخاب شده و توسط هیوجکمن در ابتدای فیلم و بعدها در دو سه پلان فیلم خوانده می شود؛ حرف اصلی و ایده کلی فیلمنامه می باشد: امتحان الهی برای گناهکاران و دین داران.

در سکانس بعدی بازهم براین مفهوم تاکید میشود که دوجمله کلیدی دارد:

-       پدر(دوور)خطاب به پسرش بعد از شکار آهو در حال رانندگی در هوای بارانی:

-        میدونی مهمترین چیزی که پدربزرگ یادم داد چی بود؟

-       آماده بودن                             

-       برای وقتیکه تنها چیز بین تو و مرگ ، خودتی ...

 

فیلم زندانیان،موضوع ابتلای به امتحان الهی و ایمان دین داران را به تصویر کشیده. چند خانواده که هرکدام به نوعی متدین و مذهبی هستند و نگرش خاصی به دین و خدا دارند.

داستان چندقهرمان دارد اما قهرمان اصلی آن کلر دوور پدر یکی از دختر بچه های گمشده، که فردی بسیار معتقد و مذهبی است.

ماجرای فیلم بصورت خلاصه اینست:

دوخانواده همسایه و دوست در روز شکرگزاری در یک مهمانی دور هم جمع میشوند؛ دو دختربچه برای بازی به بیرون از خانه می روند و گم میشوند. حال سرنوشت این دو دختر بچه مشخص نیست و گم شدن آنها مظنونین مختلفی دارد.

چند تیپ شخصیتی در این فیلم قابل مشاهده است:

1)   مذهبی متعصب

2)   مذهبی معتدل

3)   بی اعتقاد

4)   از دین برگشته

5)   مبلغ و نماینده مذهب

قهرمان اصلی فیلم(هیوجکمن) جزو مذهبی های معتقد و متعصب است.

در ابتدای فیلم از وقوع آخرالزمان و آزمایش الهی میگوید و اینکه باید همیشه خود را برای آن آماده کنی و خودش درآخرالزمانی شخصی گیر می افتد و البته سربلند بیرون نمی آید.

مسئله اصلی فیلم جدال دین و الحاد است که به دلیل ابتلائات الهی رخ می دهد.

کسانی که به خاطر سختی ها و مشکلات یا حوادث سخت زندگی از خدا برگشته اند و به جنگ با خدا و دین برخاسته اند. و اینها همان هایی هستند که زمانی با تمام وجود به خدا ایمان داشته اند و در تصور این بوده اند که هیچ چیز آنها را از خدا برنمیگرداند و 

ایمانشان را تکان نخواهد داد.

نگاهی که فیلم به دین دارد، یک نگاه رک و حقیقی از آن است. اینکه دین داری امری مشکل است و نگهداری دین بسیار سخت است و هرمومنی باید منتظر امتحان الهی باشد و مراقب اعتقادات قلبی خودش.

نکته ای که قابل توجه است القای عدم تاثیر دین وخدا در زندگی است. اینکه همه تیپ های شخصیتی در فیلم بالاخره در دین داری خود شکست می خورند و نوعی دروغ می گویند که به خدا ایمان دارند.

از کلر دوور که مذهبی بسیار معتقدی است که براساس یک ظن و گمان الکس جونز ناقص العقل را شکنجه می دهد و تا مرز مرگ کتک می زند و به می خوارگی می رسد؛ تا پدر روحانی شهر که مشروب خوار است و در نهان کاری میکند که خودش مردم را از آن نهی میکند و اینکه در سکانس پیدا شدن جسد در منزلش در ذهن مخاطب از او یک بچه باز و قاتل نقش می گیرد.

و خانواده مذهبی و معتقدی که در اثر مرگ پسر سرطانیشان از دین برگشته و به گفته خودشان به جنگ با خدا برخاسته اند و فقط به سراغ کودکان خانواده های مذهبی شهر می روند و آنها را می دزدند و آزار می دهند و به قتل می رسانند.

پس در حقیقت هیچ کس دین دار باقی نمی ماند و البته خود مومنین و مذهبی ها هستند که شرشان به دیگران می رسد!!!

از طرف دیگر مسئول حل این پرونده پلیس جوان به ظاهر بی اعتقادی است با خالکوبی های خاص و انگشتری با نشان معروف فراماسونری که نماد شیطان و ضددین است و این جوان(جک جیلنهال) نجات دهنده و خاتمه دهنده به پرونده است و البته که در 

کارش اشتباهاتی هم دارد. و در آخر هم دختر بچه و کلر دوور را همین فرد نجات می دهد.

پس در حقیقت ما نهایتا هیچ دینداری در فیلم نمیبینیم و هیچ فرد مذهبی پای اعتقادش به مذهب بصورت قلبی نمی ماند.

جدا از القای بی تاثیری دین، میتوان نگاه دیگری هم به پیام فیلم داشت:

اینکه همه کسانی که دم از خدا می زنند و به خیالشان آماده آخرالزمان هستند، دین فقط لقلقه زبانشان است و اعتقادشان ظاهری است و هنگام بزنگاه همان قدر خدا را دشمن خود می پندارند.

و البته از نظر نگارنده هردو نگاه تا حد زیادی درست است! و ما این را در متون اسلامی هم داریم. و جالب اینکه بازهم سینمای هالیوود بهتر از هر عالم دین و روحانی به بیان تعالیم و نصوص دینی اسلامی پرداخته است!!!

همه در این فیلم محبوس و زندانی هستند. همه شخصیت های فیلم با هر اعتقادی به نوعی در زندان قرار گرفته اند حال بعضی آزاد می چرخند و بعضی هم به واقع در جایی گیر می افتند. و عامل همه این حبس ها، خداست!

خدایی که بندگانش را به خاطر گناهانشان در بند می کشد و عذاب می کند. و آنهایی که گناهی ندارند را هم امتحان می کند. حتی اگر دختربچه معصومی باشند.

 

 

 

 

بررسی چند المان:

1)   باران دائمی:

به نظر می رسد فیلم بصورت عمدی در ایالت پنسیلوانیا می باشد که جزو شهرهای تقریبا بصورت دائمی همراه با بارش باران آمریکاست.

باران و قطرات همیشگی آن روی شیشه های شهر، اتومبیل، مغازه ها و در پنجره ها نشان از شستشوی گناهان و شاید القای حس اشک ریختن دارد. تقریبا در تمامی پلان هایی که در آنها از شیشه و در و پنجره استفاده شده است قطرات باران بصورت بخاراشکی روی شیشه ها می غلتند.

 

2)  

اتاق اعتراف:

اتاقی که دوور، پسر روانی را برای به حرف درآوردن او درآن زندانی میکند، شباهت زیادی به اتاق های اعتراف کشیشان مسیحیت در کلیساها دارد. و مخاطب کاملا با ورود دوربین به آین محیط احاساس اضطراب و  تشویش میکند. . جالب اینکه علاوه بر 

فشار روانی که در این محیط وجود دارد، دوور در آن همان دعاهای انجیل را می خواند و البته در آواخر فیلم به شراب خواری می پردازد.

3)  

      دعاها و آوازهای مذهبی:

از عناصری که بسیار در فیلم استفاده شده است دعاها و نجواهای مذهبی است. که همگی در هنگام کشتن و شکنجه دادن خوانده می شوند. و حتی اتومبیل کاروان که راننده آن همان جوان روانی است و مسئول همه این بدبختی هاست! وقتی در ابتدای فیلم در 

حال عبور از جلوی منزل دوور است در حال پخش آهنگی است که محتوای مذهبی دارد!

 

و بسیاری المان های دیگر که به دلیل طولانی شدن مطلب ذکر نمیکنم( مانند صلیب، سوت قرمز، مار و ... چون احتمالا تا همینجام خسته شده باشید!

نتیجتا:

شاید نگاه نگارنده به پیام فیلم و نگرش خاص آن به دین کمی بیرحمانه و همراه با بزرگنمایی باشد، اما این چیزی است که بنده از کل فیلم حس کردم:

شاید پیام چکیده فیلم این باشدکه:

خودت را واقعا برای آخرالزمان آماده کن، مومن!

 

 

پایان